Miyerkules, Marso 11, 2015

https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQXHEA-MMiWB30g4xlTcxCfuoWc_eJMzO1pmaArSxppneqGL-P8FrOgIezw              Pamantasang Normal ng Pilipinas
    Pambansang Sentro ng Edukasyong Pangguro
           Kolehiyo ng Pagpapaunlad Pangguro
                  Fakulti ng Sining at mga Wika







Isang Pagsusuri sa Umusbong na Tuldik-Patuldok sa Wikang Ilokano at ang Ambag nito sa Ortograpiyang Filipino





Ipinasa ni: Denise Adrienne C. Espiritu
II-4 BSE Filipino

Ipinasa kay: Propesor Myrna L. Gasingan




Talaan ng Nilalaman


Kabanata I: Ang Suliranin at mga Kaligiran nito ………………………………. 1
Mga Layunin sa Pag-aaral……………………………………………………….. 3
Kahalagahan ng Pag-aaral………………………………………………………. 3
Saklaw at Limitasyon……………………………………………………………..  6
Depinisyon ng mga Terminolohiya……………………………………………… 7
Kabanata II: Mga Kaugnay na Literatura………………………………………. 10
Kabanata III: Disenyo at Paraan ng Pananaliksik…………………………….. 14
Kabanata IV.
Lagom……………………………………………………………………………… 15
Kongklusyon………………………………………………………………………  16
Rekomendasyon……………………………………………………………………16

  
Kabanata I
Ang Suliranin at mga Kaligiran nito

A.   Panimula

Ang wikang Filipino ay lubos na mahalaga sapagkat ito ay nagsisilbing instrumento ng komunikasyon. Sa pamamagitan ng wikang ito, naipapahayag ng bawat isa ang kani-kanyang damdamin at kaisipan at dito nagkakaunawaan ang bawat isa sa mga konseptong nais nilang iparating sa iba. Maraming kaalaman ang naisasalin sa bawat salin-lahi sa amamagitan ng wika. Sa pagtuklas ng kaalaman ay ipinapasa niya ito sa susunod na henerasyon na siya ring ipinapasa kalaunan sa mga susunod pang henerasyon.
Sa pamamagitan rin ng wikang Filipino, ang bansa ay nagkakabuklod-buklod. Lubos na mahalaga ang sariling wika sapagkat ito ang daan sa pagkakaisa. Kung ang wikang Filipino ay patuloy at lubos na nililinang, ang bansa'y mas nagiging matagumpay sa larangan ng pagkakaisa.
Upang lubos na malinang at maging buo ang konsepto ng wikang Filipino, naitatag ang mga tuntunin na siyang panukala sa ortograpiyang Filipino.
Sa pananaliksik na ito, ipinapakilala ang kahalagahan ng tuldik sa ortograpiyang Filipino. Ang tuldik o asento ay isang hudyat na dinaragdag
sa isang titik upang mapalitan ang pagbigkas o malaman ang wastong pagkakabigkas sa isang salita. Ang tuldik ay mahalaga sa ortograpiyang Filipino sapagkat ito ang nagsisilbing gabay upang maging wasto ang paraan ng pagkakabigkas sa isang salita. Kung wala ang tuldik sa ortograpiyang Filipino, magdudulot ito ng malaking kalituhan sapagkat maaring maiba ang kahulugan ng mga salita batay sa pagbibigay-diin sa isang ponema






  B. Mga Layunin sa Pag-aaral

Sa pagbuo ng pananaliksik na ito, nabuo ng mananaliksik ang mga sumusunod na layunin:
1. Suriin ang mga pangangailangan na naging sanhi upang umusbong ang panibagong uri ng tuldik: ang tuldik-patuldok.
2. Ilahad ang mga gampanin at kahalagahan ng tuldik-patuldok partikular na sa wilang Ilokano.
3. Isa-isahin ang mga naiambag ng pag-usbong ng tuldik-patuldok sa ortograpiyang Filipino.

C.  Kahalagahan ng Pag-aaral
Ang pananaliksik na ito ay mayroong kahalagahan para sa mga sumusunod:



·        Para sa mga guro
mahalaga ang pananaliksik na ito para sa mga guro partikular na sa mga guro sa wikang Filipino upang mapag-ibayo pa at madagdagan ang mga kaalaman ukol sa mga uri ng tuldik at upang maituro ang kahalagahan sa paggamit ng tuldik sa mga mag-aaral nang sa gayon ay lalong mapahalagahan ang paggamit ng wikang Filipino. Mahalagang sa guro magumpisa ang pagkatuto nang sa gayo'y epektibong maisalin ang kaalaman sa mga mag-aaral.

·        Para sa mga mag-aaral
Ang pananaliksik na ito ay mahalaga para sa mga mag-aaral sapagkat mas mainam na sa pagkabata pa lamang ay tumimo na ang pagpapahalaga sa paggamit ng sariling wika. Mahalaga rin ito sa mga mag-aaral na nagpapakadalubhasa sa larangan ng Filipino upang mas lalo pang paghusayan ang paghahanap at pananaliksik ng mga panibagong kaalaman ukol sa tuldik-patuldok at upang mas maging maalam sa mga panukala sa ortograpiyang Filipino.



·        Para sa mga administrador 
Ang pananaliksik na ito ay mahalaga para sa mga administrador nang sa gayon ay mabigyang pansin ang mga bagong kaalaman at mga panukala sa ortograpiyang Filipino at mas bigyang diin ang pagpapalaganap ng mga programa na makatutulong upang mapasidhi ang pagnanais na mas palalimin pa ang kaalaman sa Filipino ito man ay mapa-guro, mag-aaral o simpleng mamamayan ng bansa.

·        Para sa mga mananaliksik
Ang pananaliksik na ito ay mahalaga para sa mga iba pang mananaliksik upang magsilbing karagdagang pagkukuhaan ng kaalaman hinggil sa kahalagahan ng tuldik-patuldok sa wika at ortograpiyang Filipino. Sa pamamagitan nito'y mas mapa-iigting pa ang pag-aaral ukol sa umusbong na tuldik-patuldok at ang kahalagahan nito sa ortograpiyang Filipino nang sa gayo’y patu-patuloy na magkaroon ng mga panibagong kaalaman hinggil sa pagpapaunlad ng wikang Filipino at hindi maglaho ang mga kaalaman na natagpuan bagkus ay lalong mapaunlad ito.




D. Saklaw at Limitasyon

Ang tuldik sa ortograpiyang Filipino ay may apat na uri: pahilis, paiwa, pakupya at ang umusbong na patuldok. Ang mananaliksik ay nagbigay pokus sa pag-aaral sa umusbong na tuldik-patuldok at pagsusuri nito sa wikang Ilokano. Ang pananaliksik na ito ay sumasaklaw sa gampanin ng tuldik-patuldok sa wikang Ilokano at pati na rin ang mga nai-ambag ng tuldik na ito sa ortograpiyang Filipino.
          Ang mananaliksik ay nangalap ng iba't ibang datos hinggil sa kahalagahan ng tuldik na ito na siyang magsasaad ng kapakinabangan nito sa ortograpiyang Filipino. Nakipagpanayam din ang mananaliksik sa isang taong bihasa sa pagsasalita ng wikang Ilokano bilang unang wikang natutuhan sa pagkabata at nangalap din ng datos ang mananaliksik ukol sa katangian ng wikang Ilokano at kung bakit kinailangan na umusbong ng tuldik-patuldok pati na ang mga naging gampanin ng tuldik na ito sa wikang Ilokano.





     E. Depinisyon ng mga Terminolohiya

•  Wika-   Ang wika ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan. Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnay na batas upang maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan. Tinatayang nasa pagitan ng 6,000 hanggang 7,000 ang mga wika sa daigdig, depende sa kung gaano katiyak ang pangahulugan sa "wika", o kung paano ipinag-iiba ang mga wika at mga diyalekto. Ang siyentipikong pag-aaral ng wika ay tinatawag na linggwistika Nag-ugat ang salitang wika mula sa wikang Malay. Samantalang nagmula naman sa Kastila ang isa pang katawagan sa wika: ang salitang lengguwahe. Tinatawag ding salita ang wika. Katulad ng language - tawag sa wika sa Ingles - nagmula ang salitang lengguwahe o lengwahe sa salitang linguang Latin, na nangangahulugang "dila", sapagkat nagagamit ang dila sa paglikha ng maraming kombinasyon ng mga tunog, samakatuwid ang "wika" - sa malawak nitong kahulugan - ay anumang anyo ng pagpaparating ng damdamin o ekspresyon, may tunog man o wala, ngunit mas kadalasang mayroon

• Ilokano - Ang Ilokano ay isang pangkating etniko na matatagpuan sa Ilocos Norte, Ilocos Sur, La Union, Abra, Cagayan, Pangasinan at iba pang bahagi ng Ilocos Rehiyon. Ang mga Ilokano ay ikatlo sa pinakamalaking pangkat etniko sa buong Pilipinas, at ikalawa sa pinakamalaki sa buong Mindanao. Ang salitang Ilokano ay tumutukoy din sa wika ng mga taong naninirahan sa mga nabanggit na lugar, na nagsisilbi bilang Lingua Franca o ang pangunahing wika ng rehiyon.

•  Ortograpiyang Filipino – Ang ortograpiyang Filipino ay ang paraan ng pagbibigay-simbolo sa wikang pasalita sa paraang pasulat. Sa simpleng salita, ito ang paraan ng pagbaybay, ispeling na ginagamit sa isang wika. Bawat wika ay may sariling sistema ng paglalapat ng simbolo/letra/titik/karakter sa mga makahulugang tunog o ponema. 


• Tuldik - Ang tuldik ay isang hudyat na dinadagdag sa isang titik upang mapalitan ang pagbigkas o malaman ang pagkakaiba nito sa pagitan ng magkakatulad ng mga salita.

• Tuldik-patuldok - Ang nasabing tuldik ay kahawig ng umlaut at die­resis at kakatawan sa tunog na schwa na matatagpuan sa Mëranaw, Pangasinan, Ilokano at mga wika sa Cordillera.












Kabanata II
Mga Kaugnay na Literatura

Ayon kay Roberto T. Añonuevo (2012) sa kanyang akdang Mga Bagong Panukala sa Ortograpiyang Filipino, Ang umiiral na ortograpiyang Filipino na binuo ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) ay mabibiyak sa tatlong bahagi: Una, ang paglalahok ng mga hiram na titik sa Inggles (at Espanyol), gaya ng \c\, \f\, \j\, \ñ\, \q\, \x\, at \z\ sa dating Abakadang Tagalog na may apat na katumbas na tunog sa patinig (malúmay, mabilís, malumì, at maragsâ) at ang katinig na may tunog na mahihina (\l\, \m\, \n\, \ng\, \r\, \w\, \y\) at malalakas (\b\, \k\, \d\, \g\, \p\, \s\, \t\) at ang pagtatangkang pagdaragdag ng kaukulang tunog mula sa mga idinagdag na banyagang titik. Ikalawa, ang pagbabaybay, paglalapi, pagbabantas, pag-uulit, at pagpapantig ng mga salita, taal man sa Filipinas o hiram mula sa ibayong-dagat. At ikatlo, ang pagtatakda ng tuntunin sa panghihiram sa Espanyol, bagaman hindi malinaw ang sa Inggles at iba pang banyagang wika, gaya ng Pranses, Aleman, Arabe, Hapones, at Tsino. Ayon naman kay Virgilio Almario (2014), Ang gabay sa ortograpiya o palatitikan ng wikang Filipino ay binubuo ng mga tuntunin kung paano sumulat gamit ang wikang Filipino. Hinango ang mga tuntunin sa mga umiiral na kalakaran sa paggamit ng Wikang Pambansa, bukod sa napagkasunduang mga tuntunin, bunga ng mga forum at konsultasyon, hinggil sa mga kontrobersiyal na usapin sa ispeling. Ninanais palaganapin sa gabay na ito ang estandardisadong mga grafema o pasulat na mga simbolo at ang mga tuntunin sa paggamit at pagbigkas ng mga simbolong ito. Itinatanghal din dito ang mga naganap na pagbabago mula sa panahon ng abakadang Tagalog bunga ng modernisadong alpabeto at bunga na rin ng umuunlad na paggamit sa Wikang Pambansa.
Sa libro ng Komisyon sa Wikang Filipino sa ilalim ni Virgilio Almario at iba pa, nakasaad na mahalagang ibalik ang paggamit sa mga tuldík o asénto. Kung mahihirapang markahan ang lahat ng salita, ginagamit ang tuldik upang maipatiyak ang wastong bigkas lalò na sa mga salitang magkakatulad ng baybay ngunit nagbabago ang kahulugan dahil sa bigkas. Karaniwang gamitin noon ang iba’t ibang paraan ng bigkas sa “paso” (páso, pasó, pasò, pasô,) na may iba’t iba ring kahulugan. Sa Balarila, ipinasok ni Lope K. Santos ang tatlong tuldik bílang sagisag sa mga paraan ng pagbigkas: (1) ang tuldik pahilís (´) na ginagamit para sa salitang mabilis, (2) ang tuldik paiwà (`) na ginagamit para sa salitang malumi, at (3) ang tuldik pakupyâ (ˆ) para sa salitang maragsa.
Ikinonsidera sa bagong ortograpiya ang ginagamit na salita sa ibang rehiyon katulad ng sa Ilokano na siyang isa sa mga pangunahing wika ng Republika ng Pilipinas at siyang lingua franca ng halos kabuaan ng Hilagang Luzon lalo na sa Rehiyon ng Ilocos, sa Lambak ng Cagayan at sa maraming bahagi ng Abra at Pangasinan. Marami ring mga nagsasalita ng Iloko sa Nueva Ecija, Tarlac, Mindoro at sa ilang lalawigan sa Mindanao kaya’t sa bagong ortograpiya, magkaroon na ng karagdagang tuldik na pansamantalang tatawaging patuldok, isang bagong tuldik ang ipinasiyang palagiang gamitin upang katawanin ang bigkas na schwa na matatagpuan sa mga katutubong wikang gaya ng Mëranaw, Pangasinan, Ilokano, at Ibaloy. Tinawag itong tuldik patuldók at kahawig ng umlaut o dieresis (¨) na tila kambal na tuldok sa ibabaw ng patinig. Narito ang ilang halimbawa:
wën (Ilokano) katapat ng oo
kën (Ilokano) katapat ng din/rin
këtkët (Pangasinan) katapat ng kagat
silëw (Pangasinan) katapat ng ilaw
utëk (Pangasinan) katapat ng utak
panagbënga (Kankanay) panahon ng pamumulaklak
tëlo (Mëranaw) katapat ng tatlo
matëy (Mëranaw) katapat ng matagal
tëngel (Mëranaw) katapat ng sampal
sëlëd (Kiniray-a) katapat ng loob
yuhëm (Kiniray-a) katapat ng ngiti
gërët (Kuyonon) katapat ng hiwa
Ang pag-usbong ng tuldik-patuldok na ito ay nagbigay solusyon sa  kasalukuyang hindi magkasundong ginagawang pagtutumbas ng A o E sa bigkas na schwa, gaya sa Darangan/Darangen at Bantugan/Bantugen. Ang dalawang salitang Mëranaw ay dapat baybaying Darangën at Bantugën.



Kabanata III
Disenyo at Paraan ng Pananaliksik

          Ang mananaliksik ay nangalap ng iba’t ibang impormasyon ukol sa kahalagahan ng ortograpiyang Filipino at kung bakit dapat maging wasto ang pagbaybay sa bawat salita na binibigkas. Nangalap rin ang mananaliksik ng mga datos ukol sa panibagong uri ng tuldik na umusbong, ang tuldik-patuldok, at kung anu-ano ang mga naging dahilan o pangangailangan kung bakit napagkasunduan ng iba’t ibang mga dalubhasa na palitawin ang uri ng tuldik na ito. Nagkaroon din ang mananaliksik ng maikling panayam sa isang mag-aaral na ang lingua franca ay Ilokano upang magbahagi ng ilang katangian ng wikang ito nang sa gayo’y mas lubos na maunawaan ng mananaliksik ang pangangailangan ng wikang ito sa tuldik-patuldok.


Kabanata IV.
Lagom, Kongklusyon at Rekomendasyon

A. Lagom
          Sa pananaliksik na ito, inilahad ang umiiral na ortograpiyang Filipino na siyang nahahati sa tatlong bahagi. Una ay ang paglalahok ng mga hiram na titik sa Inggles at Espanyol sa dating Abakadang Tagalog na may apat na katumbas na tunog sa patinig (malúmay, mabilís, malumì, at maragsâ), Ikalawa ay ang pagbabaybay, paglalapi, pagbabantas, pag-uulit, at pagpapantig ng mga salita, at ikatlo naman ay ang pagtatakda ng tuntunin sa panghihiram sa Espanyol. Inilahad rin ng mananaliksik ang mga datos na siyang nagpapatunay ng kahalagahan ng paggamit ng tuldik sa ortograpiyang Filipino. Makikita sa pag-aaral na ito ang iulang katangian ng wikang Ilokano na siyang naging sanhi kung bakit lumitaw o umusbong ang panibagong uri ng tuldik, ang tuldik-patuldok.


B. Kongklusyon
          Ang tuldik-patuldok ay umusbong sa pinagkasunduan ng mga dalubhasa sa wikang Filipino upang magbigay solusyon sa  kasalukuyang hindi magkasundong ginagawang pagtutumbas ng A o E sa bigkas na schwa, na karaniwang matatagpuan sa rehiyonal na wika pang-una na ang wikang Ilokano. Ito ang naging pangunahing ambag ng pag-usbong ng  tuldik-patuldok sa panibagong panukala ng ortograpiyang Filipino at dahil ditto, mas naging malinaw di lamang para sa mga taong tagapagsalita ng wikang ito kundi pati na rin sa mga dalubhasa, mga guro sa Filipino at pati na rin mga mag-aaral sa paggamit ng tuldik na ito.
C. Rekomendasyon
Ang Pananaliksik na ito ay inirerekomenda para sa mga sumusunod:
·        Para sa mga guro
          Inirerekomenda ang pananaliksik na ito sa mga guro partikular na sa mga guro sa Filipino upang malaman nila ang mga panibagong panukala at mga kaalamang inirebisa nang sa gayo’y manatiling makabago ang kanilang mga kaalaman at maituro ang mga ito sa kanilang mga mag-aaral at maiwasan ang kalituhan na maaring idulot ng pagkakaiba-iba ng mga sanggunian. Sa pamamagitan ng pag-aaral na ito, malalaman ng mga guro sa Filipino ang naging kahalagahan ng pagusbong ng tuldik-patuldok at kung bakit nila ito dapat na ituro sa kanilang mga mag-aaral.
·        Para sa mga mag-aaral
          Ang pananaliksik na ito ay inirerekomenda para sa mga mag-aaral upang mas mapag-ibayo ang pagpapahalaga sa pagkatuto ng ortograpiyang Filipino nang mas malinang ang pagsisidhi nilang matutuhan ang wikang kinagisnan. Sa pamamagitan ng pag-aaral na ito, matututunan ng mga mag-aaral kung ano nga ba ang ibig sabihin ng tuldik at kung pakit ito naging mahalaga sa pagbaybay ng bawat salita sa Filipino. Sa pagkatuto nito ay mas lalo nilang mauunawaan ang mga panukala sa ortograpiyang Filipino.



·        Para sa mga administrador
          Ang pananaliksik na ito ay inirerekomenda para sa mga administrador sapagkat sila ang may kakayahang magpatupad ng mga programa na siyang magpapaunlad ng kaalaman ukol sa ortograpiyang Filipino. Sa pamamagitan ng pananaliksik na ito’y makapagbibigay- ideya kung ano ang dapat linangin nang sa gayo’y mas mapalawak ang pagpapalaganap ng kahalagahan ng ortograpiyang Filipino sa buong bansa.
·        Para sa mga mananaliksik
Ang Pananaliksik na ito ay inirerekomenda sa iba pang mananaliksik upang sa pagbabasa nito’y malaman nila kung ano pa ang dapat na pag-aralan at saliksikin nang sa gayo’y hindi maputol bagkus ay mas mapabuti pa ang paglinang sa pag-aaral ng ortograpiyang Filipino.


Talaan ng mga Sanggunian
Aklat:
          Almario, Virgilio S. et al. KWF Manwal sa Masinop na Pagsulat. 2014. Komisyon sa Wikang Filipino. 2/F Gusaling Watson, 1610 JP Laurel St., Malacañang Palace Complex, San Miguel, Maynila.

Pananaliksik:

                   Santiago, Alfonso D. Mga mungkahing pagbabago sa ortograpiya ng Wikang Filipino. 1967. Dalubhasaang Normal ng Pilipinas.

Websayt:


  




Miyerkules, Pebrero 4, 2015

Mga Halimbawa ng Dagling Talumpati

Sa Kabataan 

ni: Onofre Pagsanghan


Isa sa mga salitang napag-aralan natin sa wikang Pilipino ay ang salitang nabansot.  Kapag ang isang bagay raw ay dapat pang lumaki ngunit ito'y tumigil na sa paglaki, ang bagay na ito raw ay nabansot. Marami raw uri ng pagkabansot, ngunit ang pinakamalungkot na uri raw ay ang pagkabansot ng isipan, ng puso, at ng diwa. Ang panahon ng kabataan ay panahon ng pagkalaki, ngunit ang ating paglaki ay kailangan paglaki at pag-unlad ng ating buong katauhan, hindi lamang ng ating sukat at timbang.Kung ga-poste man ang ating taas at ga-pison man ang ating bigat, ngunit kung ang pag-iisip naman nati'y ga-kulisap lamang, kay pangit na kabansutan. Kung tumangkad man tayong tangkad-kawayan, at bumulog man tayong bilog-tapayan, ngunit kung tayo nam'y tulad ni "Bondying" na di mapagkatitiwalaan-anong laking kakulangan.  Kung magkakatawan tayong katawang "Tarzan" at mapatalas ang ating isipang sintalas ng kay Rizal, ngunit kung ang ating kalooban nama'y itim na duwende ng kasamaan-anong kapinsalaan para sa kinabukasan.

Kinabukasan. Kabataan, tayo raw ang pag-asa ng Inang Bayan. Tayo raw ang maghahatid sa kanya sa langit ng kasaganaan at karangalan, o hihila sa kanya sa putik ng kahirapan at kahihiyan. Ang panahon ng pagkilos ay ngayon, hindi bukas, hindi sa isang taon. Araw-araw ay tumutuwid tayong palangit o bumabaluktot tayong paputik. Tamang tama ang sabi ng ating mga ninunong kung ano raw ang kinamihasnan ay siyang pagkakatanda. Huwag nating akalaing makapagpapabaya tayo ng ating pag-aaral ngayon at sa araw ng bukas ay bigla tayong magiging mga dalubhasang magpapaunlad sa bayan. Huwag nating akalaing makapandaraya ngayon sa ating mga pagsusulit, makakupit sa ating mga magulang at sa mahiwagang araw ng bukas makakaya nating balikatin ang  mabibigat na suliranin ng ating bansa. Huwag nating akalaing makapaglulublob tayo ngayon ng kalaswaan at kahalayan, at sa mahiwagang araw ng bukas bigla tayong  magiging ulirang mga magulang. Kabataan, ang tunay na pag-ibig sa bayan,ang tunay na nasyonalismo, ay wala sa tamis ng pangarap, wala rin sa pagpag ng dila. Ang tunay na pag-ibig ay nasa pawis at gawa.


Kahirapan: Problema ng Bayan
Ni: Hannalet Roguel
Isa sa pinakamalaking kinakaharap na problema ng ating bansa ay ang kahirapan. Pero bakit nga ba maraming Pilipino ang nagdurusa dahil dito? Dahil sa kahirapan, maraming tao ang nakakagawa ng kasalanan, dala ng kanilang kakulangan sa pera, ay napipilitan silang gawin ang mga bagay na hindi kanais-nais. Dahil doon, patuloy na dumarami ang bilang ng krimen sa ating bansa. Nadadagdagan din lalo ang bilang ng mga namamatay. Pero bakit hindi nakilos ang ating mga pinuno ukol sa mga isyung ito? Sadyang mahirap ang maging isang mahirap pero madaming paraan upang ito’y labanan kung ating gugustuhin.marami na tayong nabalitaan mula sa pagiging maralita ngayon ay natatamasa na ang kaginhawaan, dahil iyon sa kanilang pagsisiskap at pagpupursigi para sa kanilang gusting makamit.
Maraming mamamayan ang nakakaranas ng kahirapan, kung mapapansin natin, nagkalat ang mga batang iniwan o inabandona ng kanilang mga magulang na walang ibang matuluyan. Lalo na rin sa mga squatters area. Magulo at tila ba walang kaginhawahan at kapayapaan sa lugar na yaon.kung ating susuriin, mas marami ang bilang ng mga taong sadlak sa kahirapan, pero bakit ang mga taong may mataas na katayuan sa buhay, sa halip na tulungan ang mga itoay lalo pa nilang itinutulak sa kahirapan. Kaya mahihirap lalong naghihirap at ang mga mayayaman lalong yumayaman. Dulot ng walang pagkakaisa, may pag-asa pa ba ang bayan ay umunlad.
Ako bilang isang kabataan, may layunin akong iwasan ang pagigingisang mahirap at hindi maituturing na basura lamang sa isang lipunan.sa simpleng pamamaraan, ako’y magsisikap makapagtapos ng pag-aaral. Nang sa gayon ay magkaroon ng magandang kinabukasan. Hindi lamang ako kundi pati ikaw, tayong lahat ay kinakailangan ng pagkakaisa tungo sa kaunlaran. Lahat tayo ay may magagawa para sa kinabukasan n gating bayan, isang bansa na magagamit,maipagmamalaki at higit sa lahat ay maipapamana sa susunod pang henerasyon.

Pilipino: Buhay sa Kasalukuyan
Ni: Rona Timoteo
Ako, Ikaw at tayong lahat, ay isinilang na pilipino namulat tayo sa isang bansang puno ng makasaysayang kuwento. Ngunit sa dinarami-rami ng pagsubok at balakid na pinagdaanan ano na nga ba ang kinahantungan natin ngayon?

            Ikaw sa iyong palagay bilang isang kabataan at mamamayan ano na nga ba ang Buhay sa kasalukuyan?Ako sa palagay ko kaawa-awa ang pamumuhay natin ngayon, sabi nila di raw naghihirap ang pilipinas malabo....totoo maraming makabagong teknolohiya ngayon, ngaunit kung pagmamasdan ang mga nangyayari ngayon di ba't puno ng kahirapan at kalungkutan. Masdan nalang natin ang kamaynilaan ang mga iskwater na naninirahan doon, ang mga pulubing nagkalat sa langsangan, at mga krimen na karumaldumal sa ating mga mata. Di ba't marami na ang taong natutong pumaslang, at magnakaw para lamang may ipakain sa kanilang pamilya, minsan pa nga ay kabataan..., kung ganito lang paano na ang sinabi ni Dr. Jose P. Rizal na ang "Kabataan ang pag-asa ng Bayan".  Nang dahil sa modernisasyon marimi ang nagbago di lang sa damit, ugali, pamumuhay, at marami pa halos lahat naapektuhan. Marami ngang magandang naidulot ang modernisasyon tulad ng computer, cellphone, at mga makabagong makinarya na ginagamit natin sa araw-araw, pero di ba't dapat nating katakutan din ang teknolohiya na baka sa paglipas ng panahon ay tuluyan ng mawalan ng silbi ang tao. Ngayon nga paunti na ng paunti ang trabahong maaaring pasukan kaya karamihan ay nangingibang bansa pumapasok bilang OFW ( Overseas Filipino Worker) para lamang makatulong sa pamilya tinitiis lahat para lamang kumita ng pera.
Pilipino nga naman.... Napapanahon na! para tayo ay kumilos
Ako, ikaw, tayong lahat may magagawa pa tayo para muling bumangon sa KASALUKUYAN para sa hinaharap.


Pag-asa ng bayan?

            Sa tuwing sasapit ang simula ng pasukan, natututok sa mga kabataang mag-aaral ang atensiyon ng lipunan. Kasabay ng paulit-ulit na pagpasok sa paaralan at pag-atend ng mga klase, muli at muli ring naririnig ang mga katagang “Ang kabataan ang pag-asa ng bayan.” Para itong sirang plakang nagpipilit magbulong ng isang lihim na mensahe sa atin. Ngunit sa gitna ng kalagayang ito ng ating bansa, may saysay pa ba ang tinurang iyan ni Dr. Jose Rizal?
            Bagamat masasabing sanay na tayo sa paghihirap, mas matindi ang hagupit nito ngayon. Sa panay-panay na pagtaas ng langis, sumusunod ang pamasahe, ang bayad sa kuryente, at ang presyo ng bilihin sa pangkalahatan. Samantalang bumubulusok ang tunay na halaga ng piso, katiting na dagdag sa suweldo lamang ang ipinatikim sa mga manggagawang magulang ng mga mag-aaral. Hindi lamang krisis sa pangkalagayang ekonomiya ng mga mamamayan ang umiiral. Pati krisis sa pulitika ay tumitindi. Niyayanig ng mga eskandalo ang mismong pinakamataas na pamunuan ng bansa. Hindi maiwasan ng Pangulo at ng kanyang pamilya ang mga akusasyon na nag-uugnay sa kanila sa ilegal na sugal na jueteng. Ang patuloy na pagbagsak ng popularidad ng mga lider ay dala marahil ng isa pang krisis: ang krisis naman sa dimensyong moral. Anong halimbawa ng pamantayang moral ang makikita ng mga kabataan kung mismong ang mga lider ay nagsisinungaling? Paano ang iaangat ang moralidad ng bansa kung ang mga opisyal nito ay patuloy na kumakapit sa bulok na tradisyon ng padrinuhan na nagbubunsod ng katiwalian?
            Samantala, ang edukasyon ay patuloy na nagiging komersyalisado. Nagsusulputan ang mga paaralang ang layunin ay kumita lamang at walang pakialam sa kalidad ng edukasyong inilalako nila. Kasabay nito ang lalong pamamayagpag ng midyang naghahatid ng pagkalibang sa halip na kaalaman. At dahil galing dito ang binhing naitatanim sa murang isip ng mga kabataan, hindi kataka-takang ang pambansang pangarap ng mga kabataan ngayon ay ang maging artista. Sa halip na mag-aral, pumasok na lamang sa showbiz. At kapag artista ka na, maaari kang pumasok sa pulitika. At kapag naroon na, ansaya-saya! Konting pasikat, konting bola, konti sayaw, konting ngiti at kindat, maaari ka nang maging senador o kahit presidente man. Magkunwari ring progresibo at makamasa para makatiyak na kakagatin ka. Pagdating sa itaas, ilagay sa puwesto ang mga kakilala at kabarkada ng asawa. At magsinungaling habang nagpapakasasa.
Samantala, walang ipinagbabago ang sitwasyon ng karaniwang tao. At mula sa kanilang hanay, uusbong at susugod sa audition ang panibagong “pag-asa ng bayan.”
Huwag sanang tuluyang maging ganyan ang kuwento ng ating mga “pag-asa ng bayan.”












Ang Krisis ng ating Ekonomiya
ni: Janine Lyca Elbo

            Korupsyon, paglobo ng populasyon at tuluyang pagbagsak ng ekonomiya...ano pa ba ang bago?Wala na bang iba? Palagi na lamang ba tayong kulelat pagdating sa pag-unlad?Tama, iilan lamang ang nakilos kayat hindi tayo naunlad.Hindi ba tayo maaring maging isa kahit para sa pag-unlad natin? Hindi na bago itong paksang ito; nagkalat sa diyaryo, radyo, sa balita sa tv ang nangyayari sa ekonomiya ng buong mundo. Hindi na nakapagtatakang nangyayari ito dahil na rin sa napakarupok na sistema ng ekonomiya ng mga bansa, maging mayayaman man yan o hindi.

            Kailangan pa nga siguro natin ng People Power upang matigil na ang pagdami ng mga tiwaling opisyal na parang damong ligaw na mahirap sugpuin.Samu’t sari ang dahilan ng pagbagsak ng ekonomiya dito, at dahil iba-iba at pagkagulo-gulo ng pagpapaliwanag ng mga kinauukulan tungkol sa krisis na ito, hindi na alam ng mga tao kung anong paniniwalaan. Nakakatakot isiping hindi masosolusyunan ng gobyerno ang problemang ito sa lalong madaling panahon dahil ang takbo ng buhay ng nakararami o di kaya’y lahat ay nakasalalay sa takbo ng mga bangko. Ang masaklap pa eh dahil walang likas na pinagkukunang yaman ang Islandiya maliban sa isda at aluminum, walang mabibiling pagkain ang nasyon na ito mula sa ibang bansa kung magpapatuloy ang krisis na ito. Kailangan natin ng pagkakaisa upang mas mapabilis ang gawain. Pero ang sabi naman ng mga opisyales ng gobyerno ay masosolusyunan ito at hindi kailangang mabahala ng mga tao, pero sa totoo lang kahit sila, wala ring ideya kung paano masosolusyunan ito kung hindi uutang o humingi ng tulong sa ibang bansa. Eh ang ibang mga bansa ay may hinaharap rin namang sariling krisis at kung may tutulong man, hindi mawawala ang mga “hidden agenda.” Ang mga bansa, sa totoo lang, parang napakamakasariling mga bata, wala nang inisip kundi sarili nilang kapakanan, at alam ko na sa krisis na ito, sari-sarilihan ang pakikipaglaban sa kahirapan.


            Kailangan na nating gumising at bumangon upang ipagpatuloy ang nasimulan na nating laban. Maari naman talaga tayong makipagsabayan sa ibang bansa kung talagang gugustuhin natin. Kung kikilos lamang tayo para sa pagbabago. Kung tutuusin naman leksyon na rin ito sa mga nagyayamanang bansang biglang nasalanta ng krisis na matuto na’t hindi na masyadong maging mapagmahal sa mga makamundong bagay, sa pagpapayaman, sa pera, na hindi naman talaga dapat maging sentro ng mga buhay natin dito sa mundo.